Kredyty ryzykowne dla… banków?

Czyje interesy chronią banki? Pytanie nie jest podchwytliwe, a odpowiedź jest prosta: swoje. Czy kogokolwiek może to dziwić w dzisiejszym świecie, gdy każdy dba o swój interes, gdy inni dla sporej grupy osób są tylko narzędziem służącym do osiągania określonych celów?

Od jakiegoÅ› czasu obserwujemy na rynku ograniczenie akcji kredytowej – głównie dotknęło ono kredytów hipotecznych denominowanych w walucie obcej (choć nie tylko). Przyczyn takiej sytuacji można upatrywać w ograniczeniu zaufania banków wobec innych banków i instytucji finansowych – nikt nie chce pożyczać pieniÄ™dzy na rynku miÄ™dzybankowym, a jeÅ›li już, to z drakoÅ„skimi marżami. ZresztÄ… – klienci też otrzymujÄ… takie propozycje marż, że lepiej siÄ™ schować…

Warto tu przypomnieć, że marża powinna zawierać w sobie wynagrodzenie za ryzyko. Słowo ryzyko zostało specjalnie wyróżnione. Ale czyje ryzyko i jakie ryzyko?

Odpowiedź na to pytanie poznamy, gdy porównamy marże hipotecznych kredytów walutowych udzielanych klientom. Dlaczego tylko marże? Ponieważ pozostaÅ‚y skÅ‚adnik oprocentowania – koszt pozyskania pieniÄ…dza, jest reprezentowany przez odpowiednie stawki – np. WIBOR, LIBOR, EURIBOR… WedÅ‚ug raportu Expandera Å›rednie marże dla kredytów w walucie obcej wyglÄ…daÅ‚y w kwietniu 2009 nastÄ™pujÄ…co: EUR – 3,07%, USD – 3,64%, CHF – 4,13%. Zaraz… JeÅ›li marża zawiera wynagrodzenie za ryzyko banku, to takie różnice w marżach mogÄ… oznaczać miÄ™dzy innymi, że banki różnie oceniajÄ… ryzyko zwiÄ…zane z walutami. DokÅ‚adniej – z możliwym umocnieniem bÄ…dź osÅ‚abieniem każdej z tych walut. Uwaga, bardzo ważne: swoje ryzyko. Z powyższych marż może wynikać, że w najbliższym czasie banki nie spodziewajÄ… siÄ™ np. dużego osÅ‚abienia euro (ani braku źródeÅ‚ finansowania w tej walucie), natomiast spodziewajÄ… siÄ™ deprecjacji dolara amerykaÅ„skiego i franka szwajcarskiego oraz problemów z pozyskaniem tych walut.

Na pewno w ryzyko wliczona jest możliwość utraty pracy przez kredytobiorcÄ™ i kilka innych czynników. Ale ile razy można byÅ‚o w ciÄ…gu ostatnich miesiÄ™cy przeczytać, że ktoÅ› straciÅ‚ pracÄ™, a przez to dom? Zero? MaÅ‚o, jak na szalejÄ…cy „kryzys” i „recesjÄ™”… Dlatego to ryzyko zostaÅ‚o pominiÄ™te w naszych rozważaniach.

Wnioski przedstawione wyżej pokrywajÄ… siÄ™ z komunikatami pÅ‚ynÄ…cymi z USA i Szwajcarii – jeszcze miesiÄ…c temu rzÄ…dy i banki centralne tych krajów informowaÅ‚y odpowiednio o bronieniu wartoÅ›ci waluty przed spadkiami (USA, pytanie czy uda im siÄ™ to skutecznie zrobić) oraz osÅ‚abianiu waluty (Szwajcaria, w trosce o rodzime firmy).

Swój kamyczek dorzuca tu historia kredytów walutowych w Polsce. Gdy frank szwajcarski, dolar i euro byÅ‚y bardzo tanie – banki nie spodziewaÅ‚y siÄ™ ich dalszych spadków (wrÄ™cz przeciwnie) i bardzo chÄ™tnie udzielaÅ‚y kredytów hipotecznych z bardzo niskimi marżami – praktycznie caÅ‚a marża byÅ‚a przychodem banku, a nie wynagrodzeniem za ryzyko. Jak sprawdzić, czy to prawda? Wystarczy poczekać do czasu, gdy kursy walut obcych wrócÄ… do poziomów sprzed roku-dwóch i obserwować marże.

Komisja Nadzoru Finansowego wydaje co jakiÅ› czas rekomendacje. Swego czasu nawoÅ‚ywaÅ‚a, w trosce o klientów, o nieudzielanie kredytów walutowych, o badanie zdolnoÅ›ci na kwoty wyższe o 20%, itd. DziaÅ‚o siÄ™ to w czasach tuż przed kryzysem, jednak czy daÅ‚o siÄ™ zauważyć jakieÅ› reakcje banków w owym czasie, poza innym wyliczaniem zdolnoÅ›ci? I tak banki obeszÅ‚y wskazania KNF np. wydÅ‚użajÄ…c okres kredytowania, co pozostawiaÅ‚o zdolność klientów na praktycznie niezmienionym poziomie. Dopiero nadejÅ›cie ciężkich czasów sprawiÅ‚o, że w komunikatach prasowych banków zaczęły pojawiać siÄ™ zapisy „zgodnie z rekomendacjÄ……”, „w trosce o wypÅ‚acalność klientów…” i kredyty walutowe znikaÅ‚y z ofert kolejnych instytucji… Szanowni klienci banków: rekomendacje (i inne dziaÅ‚ania) KNF nie majÄ… na celu ochrony klientów, tylko ochronÄ™ rynku finansowego. Dopóki banki bÄ™dÄ… chciaÅ‚y zarabiać – znajdÄ… sposoby na ominiÄ™cie zaleceÅ„ KNF, ale jak ich ryzyko bÄ™dzie zbyt duże – chÄ™tnie siÄ™ do nich zastosujÄ…. Kropka.

Więc czyje  interesy chronią wysokie marże i wycofywanie kredytów walutowych z oferty?

Odpowiedź jest prosta: banków.

Czytając powyższy tekst proszę mieć świadomość, że posłużono się w nim wieloma uproszczeniami, by nie tylko ekonomiści mogli go zrozumieć.

Warto przeczytać: